DZIESIĘĆ KOŃCOWYCH SPÓŁGŁOSEK
Ostatnie litery sylab, wymawiane po samogłoskach to:
–G, –D*, –B, –N̂ (czasami -ƞ pisane małą literą zwłaszcza w piosenkach Khaita), –M, –N*, –R, –L, –N, –S*
(spółgłoski końcowe oznaczone znakiem * powodują zmianę poprzedzającej samogłoski; patrz poniżej i w części dotyczącej samogłosek)
BEZDŹWIĘCZNE
• Końcowe –G jest wymawiane jako bardzo słabe -k, skracające i zatrzymujące poprzedzającą samogłoskę, która nie ulega zmianie. Na przykład:
| NAG |
LUG |
RIG |
DOG |
LEG |
• Końcowe –D jest wymawiane jako bardzo słabe -d, oraz zmienia ono brzmienie samogłoski jej poprzedzającej, zgodnie z zasadami podanymi wyżej:
| SÌD |
GYÚD |
MED |
DÓD |
GYÁD |
• Końcowe –B jest wymawiane jako bardzo słabe -p, skracające i zatrzymujące poprzedzającą samogłoskę, która nie ulega zmianie. Na przykład:
| NUB |
DRǓB |
DRÍB |
LÓB |
TRAB |
NOSOWE (wymawiane jak -ng w języku angielskim).
• Końcowe –N̂ (-ƞ kiedy pisane jest małą literą) jest wymawiane jak -ng w angielskim słowie “ring”, gdzie “g” jest nieme, samogłoska przed –N̂ nie ulega zmianie. Dla polskiego ucha zabrzmi to niemal jak polska nosowa samogłoska – np. oƞ podobnie do ą, eƞ jak ę i analogicznie w przypadku innych samogłosek, niewystępujących w języku polskim:
| RIN̂ |
LÚN̂ |
DǍN̂ |
DON̂ |
KAN̂ |
• Końcowe –M jest wymawiane jako -m:
| LAM |
RIM |
BÙM |
DÓM |
SEM |
• Końcowe –N* jest wymawiane jako -n, oraz zmienia ono brzmienie samogłoski jej poprzedzającej, zgodnie z zasadami:
| LAN |
MUN |
RIN |
MÒN |
DRÉN |
SPÓŁGŁOSKI KOŃCOWE WYMAWIANE W LŻEJSZY SPOSÓB
• Końcowe –R wymawia się jak lekkie -r:
| BǍR |
GYÚR |
TAR |
DOR |
SÈR |
• Końcowe –L jest wymawiane jako lżejsze -l. W dialekcie Tybetu Centralnego zmienia ono brzmienie samogłoski jej poprzedzającej, natomiast w dialekcie Tybetu Wschodniego nie ulega ono zmianie.
| NÁL |
DRUL |
GYIL |
SÒL |
DRÈL |
NIEME SPÓŁGŁOSKI KOŃCOWE
• Końcowe –S pozostaje nieme (nie wymawia się) ale delikatnie wydłuża i zmienia ono poprzedzającą samogłoskę, zgodnie z zasadami:
| QOS |
LUG |
RIG |
TOG |
LEG |
UWAGA:
W wyrazach mających więcej dwie lub więcej sylab, sylaby następujące po pierwszej ulegają następującym zmianom:
• Przydech ulega usunięciu
• Sylaby występujące także w wersji dźwięcznej (GǍ, JǍ, DǍ, BǍ, GYǍ, JYǍ and DRǍ) wymawia się jako dźwięczne.